भाग १ इथे वाचा!
तर... त्याच्यासाठी नाश्ता तयार... म्हणजे जवळ जवळ जेवणच. पेज, मऊभात असं. ते त्यानं ओरपून ओरपून खायचं. खाणं म्हणजे, जेवणं म्हणजे एकापाठोपाठ एक नुसती हातांची हालचाल. तोंडाकडे. मग त्या घाईमुळे शितं किंवा सदृश द्राव मिशांवर, जवळ जवळ छातीपर्यंत वाढलेल्या- वाढवलेल्या दाढीवर. ते पुसून हातांचं काम पूर्ववत...
हात धुऊन झाल्यावर... ताटातच... बायकोनं तत्परतेने ताब्यांच्या कलशातून आणलेलं पाणी गटागटा पिऊन.. हात भगव्या लुंगीला पुसत... हूऽऽ अफ असे आवाज काढत... तोंडाने... ढेकर असावेत... दारामागच्या सुवासिक तंबाखूचा डबा काढून काम चालू... बाहेर दाराच्या बाजूला, वाट्याला आलेल्या चाळीच्या गॅलरीतून... मच मच असं करत... रस्त्यावरची वर्दळ बघत... उदबत्तीच्या उरलेल्या काडीने दात कोरत...
आता पोटात गेल्यामुळे थोडी तृप्त थोडी आडमुठी नजर. नजरेतला आडमुठेपणा कायम. कधी मधेच मोकळं हास्य, चेहेरा ’हो, हो’ या अर्थानं हलवत. पण तेही लक्षात येऊन की काय पुन्हा नजर आडमुठी. ती चेहेर्यातच स्थिरावलेली. कायम.
तोपर्यंत ती... वर ठेवलेली त्याची ऑफिसची बॅग काढून... तोंडानं तिचंही स्तोत्र म्हणणं चालूच. स्वैपाक करत असल्यापासूनच... जेवणाचा डबा बॅगेत भरून आता त्याचे दारामागचे सॅंडल्स काढून फडक्याने पुसत...
त्याचं अजूनही काहीतरी बाकीच. आता काचेच्या शोकेसच्या दाराआडून... धार्मिक ग्रंथ. जाडजूड. पत्र्याच्या खुर्चीत बसून वाचत... उजवा पाय डाव्या पायावर ठेऊन... घोट्याजवळ चोळत... खाजवत... इतका वेळ मांडी ठोकून बसल्यामुळे होणारा त्रास...
बरोब्बर आठ वाजता पुस्तक- ग्रंथ बंद. कपडे करणं, आधी भगवा मुंडा घालून मग त्यावर शर्ट. पॅंटमधे इन करून. मानेपर्यंत वाढवलेल्या केसांवरून, लांब दाढीवरून कंगवा फिरवत. आरशासमोर. ठसठशीत लावलेलं लाल कुंकू. आडव्या फासलेल्या भस्माच्या पट्ट्यांवर. ते आरशात न्याहाळत...
लगबगीनं ती पार्टीशनवजा पडदा ओढून. रंगहीन. हुक्सवर फाटलेला. कुबट वास येणारा. साडी बदलून ती तयार. हा एकटाच बॅग घेऊन पुढे... आठमुठा नजरेतला आता शार्प. त्याच्या पाठोपाठ ती. त्याच गडबडीनं. जरा पाऊल कमी जास्त पडलं तर मार बसेल या भीतीवजा नजरेनं... असावी... चालत...
नजर सतत खाली. इतकी की भाजी, प्लॅस्टिकची खेळणी, किसण्या, बरण्य़ा, फळं अशा विकायला ठेवलेल्या वस्तूंवरूनच नजर फिरायची. त्या विकणार्यांचे चेहेरे तिनं कधी बघितलेच नसावेत. पसरलेल्या तुटक्या चपला, बूट, गढूळ पाण्याचं रबरी खोकडं, चपला ठोकून ठाकून शिवणारे काळे बरबटलेले हात दिसले की वळायचं हे-
अरे!... हे... फताडे पाय आणि शिऊन शिऊन तुटलेल्या की तुटून तुटून शिवलेल्या चपला... तोच आहे का ते बघावं? शी:ऽऽ त्याचं तोंडसुद्धा पहायचं नाहीये!... मान खाली घातलेला तिचा चेहेरा आणखी आत... कासवानं आपलं डोकं आत आत घ्यावं तसा! किती आत?... सगळं शरीरच जावं आत कुठेतरी... पाताळात...
ज्याचं तोंडसुद्धा बघायचं नाही त्याचे पाय बघायला लागले!... हे असं आपल्याच बाबतीत... न्यूनपणाच्या गर्तेत कोसळता कोसळतानाच स्वत:ला सावरायचे कसेबसे प्रयत्न... तिची नेहेमीची धडपड... हो! त्याच्याच चपला त्या! त्याच्याच!...
किती दिवस काढले त्याच्याबरोबर? वर्ष दोन वर्षं... त्या लग्नाआधीचं जवळ जवळ वर्ष आणि नंतर वर्षभरच... नको त्या आठवणी!... सगळ्या चपलांसारख्याच तुटक्या, फाटक्या, विटलेल्या, नाहीतर... पुन्हा पुन्हा शिवलेल्या... त्यानं स्वत:हून विचारलं म्हणून आपण एवढ्या... की सगळं सर्वसाधारण मिळालं ह्यातच समाधान... आपल्याला हे कमीत कमी गोष्टीत आनंद मानून घ्यायचं कुणी शिकवलं? का स्वभावत:च...
दत्तगुरू दत्तगुरू... आडव्या आलेल्या मोकाट गाईंच्या झुंडीसारख्या आठवणी घालवायला तिनं जप सुरू केला... कायद्यानं जरी वेगळे झालो तरी आठवणी कशा मनावेगळ्या करणार?... तिची पावलं मंदावली. त्यानं- तिच्या आत्ताच्या नवर्यानं- मागे वळून पाहिलं... कपाळावरची त्याची शीर ठळक दिसली तशी तिच्या पावलांनी वेग घेतला...
देवळात ती डोळे मिटून शांत बसली रोजच्यासारखी. तरीही मिटल्या पापणीवर- पडद्यावर दिसावेत तसे- फताडे पाय आणि तुटलेली अंगठ्याची वादी... मग मळकट कपडे- सततच्या घामामुळे दोन दिवसात कळा आलेले- तिनं मोठ्या हौसेने, नव्या फॅशनचे, त्याच्यासाठी शिऊन घेतलेले... त्यात कोंबलेला, पोट पुढे काढून चालणारा तो... सततचं हसणं... आव आणून आणून बोलणं... ऊतू जाणारं प्रेम... आणि वागणं?... झटपट सगळं उरकून बाजूला होणं... फक्त भाव करणं आणि नंतर पैसे देणं नाही- एवढाच काय तो फरक... बाकी सगळं तसंच!... शी:ऽऽऽ... तिने डोळे उघडले. दचकून उठून उभी राहिली. चमकून इकडे तिकडे पाहिलं. नवरा रस्त्यावर दूर... पाठमोरा... हातात बॅग घेऊन ऑफिसला... (क्रमश:)
तर... त्याच्यासाठी नाश्ता तयार... म्हणजे जवळ जवळ जेवणच. पेज, मऊभात असं. ते त्यानं ओरपून ओरपून खायचं. खाणं म्हणजे, जेवणं म्हणजे एकापाठोपाठ एक नुसती हातांची हालचाल. तोंडाकडे. मग त्या घाईमुळे शितं किंवा सदृश द्राव मिशांवर, जवळ जवळ छातीपर्यंत वाढलेल्या- वाढवलेल्या दाढीवर. ते पुसून हातांचं काम पूर्ववत...
हात धुऊन झाल्यावर... ताटातच... बायकोनं तत्परतेने ताब्यांच्या कलशातून आणलेलं पाणी गटागटा पिऊन.. हात भगव्या लुंगीला पुसत... हूऽऽ अफ असे आवाज काढत... तोंडाने... ढेकर असावेत... दारामागच्या सुवासिक तंबाखूचा डबा काढून काम चालू... बाहेर दाराच्या बाजूला, वाट्याला आलेल्या चाळीच्या गॅलरीतून... मच मच असं करत... रस्त्यावरची वर्दळ बघत... उदबत्तीच्या उरलेल्या काडीने दात कोरत...
आता पोटात गेल्यामुळे थोडी तृप्त थोडी आडमुठी नजर. नजरेतला आडमुठेपणा कायम. कधी मधेच मोकळं हास्य, चेहेरा ’हो, हो’ या अर्थानं हलवत. पण तेही लक्षात येऊन की काय पुन्हा नजर आडमुठी. ती चेहेर्यातच स्थिरावलेली. कायम.
तोपर्यंत ती... वर ठेवलेली त्याची ऑफिसची बॅग काढून... तोंडानं तिचंही स्तोत्र म्हणणं चालूच. स्वैपाक करत असल्यापासूनच... जेवणाचा डबा बॅगेत भरून आता त्याचे दारामागचे सॅंडल्स काढून फडक्याने पुसत...
त्याचं अजूनही काहीतरी बाकीच. आता काचेच्या शोकेसच्या दाराआडून... धार्मिक ग्रंथ. जाडजूड. पत्र्याच्या खुर्चीत बसून वाचत... उजवा पाय डाव्या पायावर ठेऊन... घोट्याजवळ चोळत... खाजवत... इतका वेळ मांडी ठोकून बसल्यामुळे होणारा त्रास...
बरोब्बर आठ वाजता पुस्तक- ग्रंथ बंद. कपडे करणं, आधी भगवा मुंडा घालून मग त्यावर शर्ट. पॅंटमधे इन करून. मानेपर्यंत वाढवलेल्या केसांवरून, लांब दाढीवरून कंगवा फिरवत. आरशासमोर. ठसठशीत लावलेलं लाल कुंकू. आडव्या फासलेल्या भस्माच्या पट्ट्यांवर. ते आरशात न्याहाळत...
लगबगीनं ती पार्टीशनवजा पडदा ओढून. रंगहीन. हुक्सवर फाटलेला. कुबट वास येणारा. साडी बदलून ती तयार. हा एकटाच बॅग घेऊन पुढे... आठमुठा नजरेतला आता शार्प. त्याच्या पाठोपाठ ती. त्याच गडबडीनं. जरा पाऊल कमी जास्त पडलं तर मार बसेल या भीतीवजा नजरेनं... असावी... चालत...
नजर सतत खाली. इतकी की भाजी, प्लॅस्टिकची खेळणी, किसण्या, बरण्य़ा, फळं अशा विकायला ठेवलेल्या वस्तूंवरूनच नजर फिरायची. त्या विकणार्यांचे चेहेरे तिनं कधी बघितलेच नसावेत. पसरलेल्या तुटक्या चपला, बूट, गढूळ पाण्याचं रबरी खोकडं, चपला ठोकून ठाकून शिवणारे काळे बरबटलेले हात दिसले की वळायचं हे-
अरे!... हे... फताडे पाय आणि शिऊन शिऊन तुटलेल्या की तुटून तुटून शिवलेल्या चपला... तोच आहे का ते बघावं? शी:ऽऽ त्याचं तोंडसुद्धा पहायचं नाहीये!... मान खाली घातलेला तिचा चेहेरा आणखी आत... कासवानं आपलं डोकं आत आत घ्यावं तसा! किती आत?... सगळं शरीरच जावं आत कुठेतरी... पाताळात...
ज्याचं तोंडसुद्धा बघायचं नाही त्याचे पाय बघायला लागले!... हे असं आपल्याच बाबतीत... न्यूनपणाच्या गर्तेत कोसळता कोसळतानाच स्वत:ला सावरायचे कसेबसे प्रयत्न... तिची नेहेमीची धडपड... हो! त्याच्याच चपला त्या! त्याच्याच!...
किती दिवस काढले त्याच्याबरोबर? वर्ष दोन वर्षं... त्या लग्नाआधीचं जवळ जवळ वर्ष आणि नंतर वर्षभरच... नको त्या आठवणी!... सगळ्या चपलांसारख्याच तुटक्या, फाटक्या, विटलेल्या, नाहीतर... पुन्हा पुन्हा शिवलेल्या... त्यानं स्वत:हून विचारलं म्हणून आपण एवढ्या... की सगळं सर्वसाधारण मिळालं ह्यातच समाधान... आपल्याला हे कमीत कमी गोष्टीत आनंद मानून घ्यायचं कुणी शिकवलं? का स्वभावत:च...
दत्तगुरू दत्तगुरू... आडव्या आलेल्या मोकाट गाईंच्या झुंडीसारख्या आठवणी घालवायला तिनं जप सुरू केला... कायद्यानं जरी वेगळे झालो तरी आठवणी कशा मनावेगळ्या करणार?... तिची पावलं मंदावली. त्यानं- तिच्या आत्ताच्या नवर्यानं- मागे वळून पाहिलं... कपाळावरची त्याची शीर ठळक दिसली तशी तिच्या पावलांनी वेग घेतला...
देवळात ती डोळे मिटून शांत बसली रोजच्यासारखी. तरीही मिटल्या पापणीवर- पडद्यावर दिसावेत तसे- फताडे पाय आणि तुटलेली अंगठ्याची वादी... मग मळकट कपडे- सततच्या घामामुळे दोन दिवसात कळा आलेले- तिनं मोठ्या हौसेने, नव्या फॅशनचे, त्याच्यासाठी शिऊन घेतलेले... त्यात कोंबलेला, पोट पुढे काढून चालणारा तो... सततचं हसणं... आव आणून आणून बोलणं... ऊतू जाणारं प्रेम... आणि वागणं?... झटपट सगळं उरकून बाजूला होणं... फक्त भाव करणं आणि नंतर पैसे देणं नाही- एवढाच काय तो फरक... बाकी सगळं तसंच!... शी:ऽऽऽ... तिने डोळे उघडले. दचकून उठून उभी राहिली. चमकून इकडे तिकडे पाहिलं. नवरा रस्त्यावर दूर... पाठमोरा... हातात बॅग घेऊन ऑफिसला... (क्रमश:)
No comments:
Post a Comment