कॉमेडी शो “तिकीट”

“मला तिकीट हवंय यार! मला तिकीट हवंय!” सकाळपासून मनू पाचव्यांदा म्हणाला.आज कधी नव्हे ते तो नर्वस दिसत होता.बरोबर मी असतानाही स्वत:शीच बडबडत होता.शेवटी त्याला ’लक्ष्मीविलास’ मधे नेलं.भजी मागवली.चहा मागवला.पैसे अर्थात मीच देणार होतो.मनूनं ताव मारायला सुरवात केली. “तिकीट हवॉय यॉर मॉलॉऽ” हादडतानाही तोंडातलं तिकीट, तिकीट सुटत नव्हतं.
मी समजुतदारपणे विचारलं, “कुठलं तिकीट हवंय मनू तुला?” वेड्यानं मानसोपचारतज्ज्ञाकडे बघावं तसं माझ्याकडे बघून तो पुन्हा शून्यात गेला आणि भजी चावायला लागला.मला त्याची दया आली, विचारलं, “पोस्टाचं तिकीट देऊ? स्टॅंप की रेवेन्यू स्टॅंप देऊ? रेल्वेपासच्या मागे ठेवलेले असतात मी.थांब बघतो हं!” - “यडा आहेस यार तू!” भजी गिळत मनू ओरडला, “काय कळतं काय तुला? मला तिकीट हवंय यार! छ्या: तिकीट! तिकीट! तिकीट हवंय!” चहावाल्या भटाच्या बर्नरच्या आवाजाने माझी लाज राखली नाहीतर लोक जमलेच असते भोवती.बघ्यांना काय हव्याच असतात अश्या गोष्टी.मी समजुतदारपणा सोडला नाही.सामान्य मध्यमवर्गीय असल्यामुळे मी तो सहसा सोडत नाहीच.म्हणालो, “मग बसचं देऊ का? शाळेत असताना दहा पैशाचं तिकीट होतं बसचं.ते पण जपून ठेवलंय.पुढे बरं असतं रे पोरा-नातवंडांना महागाईच्या गोष्टी सांगायला.ते देऊ की कालचं आठ रूपयाचं देऊ?”- “मरू दे रे!” मनू पुन्हा खेकसला.डॉक्टरनं वॉर्डबॉयकडे न बघता बोलावं तसं तो म्हणाला, “तुझं म्हणजे नं-” आणि पुन्हा तो शून्यात गेला. “तिकीट हवंय! तिकीट हवंय यार!” हे चालूच होतं.
मी आज समजुतदारपणाची एक एक पायरी चढायचं ठरवलंच होतं.पुन्हा विचारलं, “का रेल्वेची देऊ तिकीटं? पोरानं जमवलीएत खूप! दहा-पंधरा वर्षांपूर्वी हनिमूनला गेलो होतो, ऑफिसमधून पैसे उचलून, ती सुद्धा आहेत तिकीटं जपून ठेवलेली.म्हटलं पुन्हा कधी लांबच्या ठिकाणी जायला जमणार नाही.नुसतं तिकीट बघून समाधान तरी मिळेल.ती देऊ? का पासच देऊ जुना? गेल्या महिन्याचा? तो पण असतो माझ्याकडे.नाही तर असं करतो, कुपन्स काढलीएत बघ रेल्वेनं! दिसायला आणि वापरायला साधी.सोपी.मशिनमधे घालायची.एका स्टेशनवरचं पाचापैकी एक तरी मशिन कधी कधी चालू असतंच बघ.ती देऊ?” आता मनूनं नुसतंच माझ्याकडे बघितलं.कीव, राग संताप, किळस असे अनेक भाव त्याच्या चेहेरय़ावर आले आणि गेले. “हूंऽऽ” असा आवाज काढून तो पुन्हा शून्यात गेला.
मी त्याच्यापुढ्यातला भरलेला चहाचा ग्लास त्याच्या आणखी जवळ सरकवला.मला मनूकडे बघवत नव्हतं.त्याच्या डोक्यात सॉलिड कुरतडत असावं.मला त्याची आणखी काळजी वाटायला लागली.समोरचा चहाचा भरलेला ग्लास तोंडावर बसेल हा धोका पत्करूनही मी आणखी समजुतदार झालो.म्हणालो, “नायतर असं करू का मनू, माझ्या बायकोच्या आतेभावाच्या मावसबहिणीचा चुलत मेव्हणा कलमाडींच्या ऑफिसात आहे, त्याच्या ओळखीने सवलतीत किंवा कदाचित फुकटसुद्धा कॉमनवेल्थचं चालू तिकीट मिळेल.जातोस? त्वरा करावी लागेल.पुढचं बांधकाम कोसळायच्या आत आणि भारताला पदकं मिळणं बंद व्हायच्या आत जावं लागेल! जातोस? –म्हणजे आपण प्रयत्न करायचे.उद्या आणखी पदकं मिळाली की कलमाडी त्याचं श्रेय स्वत: लाटणार किंवा पदकं बंद झाल्यावर राष्ट्रप्रेमाचं काय करायचं असा नवीन प्रश्न निर्माण होणार आणि तेव्हा तिकीट मिळणार नाही! मग काय करू? की थांबूया पुढच्या ऑस्ट्रेलियाबरोबरच्या टेस्टपर्यंत? की पुढच्या आयपीएल पर्यंत थांबायचं? की ट्वेंटीं ट्वेंटीपर्यंत थांबायचं? की एकदम वर्ल्डकपचं हवंय तुला तिकीट?” माझ्या मनूविषयीच्या काळजीने पोटतिडीकीची कमाल मर्यादा ओलांडली होती.मी काय काय करणार होतो माझं मलाच कळत नव्हतं.मनूनं आता गरागरा डोळे फिरवले, खेकसला, “तुज्यायलाऽऽ गप बसायला काय घेशील?” आणि मनूनं चहाचा ग्लास गटागटा घशात रिकामा केला.सिनेमातल्या गममधे असलेल्या हिरोनं रमचा रिकामा करावा तसा.मी गप बसून चहाचा एक एक घोट घेऊ लागलो. “तिकीट हवंय यार! तिकीट हवंय! मला!” मनू पुन्हा संतापाने पुटपुटला.उठला.लक्ष्मीविलास हॉटेलमधून चालू पडला.कसेबसे पैसे देऊन मीही त्याच्यामागे कल्टी खाल्ली आणि माझी ट्यूब पेटली, “मनू तुला निवडणुकीचं तिकीट हवंय का?ऽऽ”
माझ्याकडे कुत्सितपणे बघत, संतापाने लाल होत, डोळे फिरवत त्याने विचारलं, “तू देणार? तू काय स्वत:ला मैद्याचं पोतं समजतोस? का वाघ समजतोस? की वाघाचा छावा? की छाव्याचा चुलतभाऊ? की वाघाच्या गुहेत गुदमरून झाल्यावर घड्याळाच्या गुहेत येऊन गुदमरणारा निळा कोल्हा? की जन्मानं परदेशी आहेस तू? आणिऽऽ ते तिकीट घ्यायला मी काय कुणा मंत्र्याचा, खासदाराचा, आमदाराचा नातेवाईक आहे की लोंबत्या आहे? की आरक्षित वॉर्डमधे उभं रहायला मी स्त्री आहे की रिझर्व कोट्यातला आहे? माझ्याकडे रग्गड पैसा आहे? मी इंडस्ट्रियालिस्ट आहे? अनेकांनी टेकू देऊन उभा केलेला दलित नेता वाटलो काय मी तुला?ऽऽ तू तिकीट देणार आणि मी घेणार!” असं म्हणून मनू भर रस्त्यात डोक्यावर परिणाम झाल्यासारखा हसायला लागला.
माझ्या सहनशक्तीचा, समंजसपणाचा कडेलोट झाला आणि मी रस्त्यातच थयथय नाचत त्याला विचारलं, “अरे मग तुला हवंय तरी कसलं तिकीट?”
मनू म्हणाला, “हां!... मला हवंय तिकीट भरपूर पैसे मिळवून देणारं! खून केले तरी ते पचवून टाकणारं! मला हवी असलेली कुठलीही बाई देऊन टाकणारं! मला हवंय तिकीट शत्रूशी मैत्री आणि मित्राशी शत्रुत्व केलं असं लोकांना भासवणारं!- मला हवंय-” मनू नटसम्राट नाटकातला म्हातारा झाला होता.मी काय करणार होतो? दिवेलागण झाली होती.घरी मुलाला शुभंकरोती शिकवायची होती.मी घरचा रस्ता पकडला.